Wat is de kracht van muziektherapie? En die in allerlei varianten: wat is de werking van muziektherapie? wat zijn de resultaten van muziektherapie? Wat draagt muziektherapie bij?
Het is de meest gestelde vraag aan muziektherapeuten, denk ik. Ik vind het nog altijd lastig om er antwoord op te geven. Het is afhankelijk van zo veel factoren. Je zou het moeten ervaren. In een direct gesprek is dat meestal niet het moment. In een direct gesprek heb ik het gevoel dat ik muziektherapie met resultaten moet ‘bewijzen’. En middels individuele verhalen lijkt het soms niet genoeg en schieten daarnaast woorden vaak te kort. Een stuk in mij wil muziektherapie dan hard kunnen bewijzen met wetenschappelijke onderzoeken en literatuur. Wil ik dat nu echt? Of is dat gewoon onze cultuur?
Ik krijg er soms weerstand van om telkens weer te moeten uitleggen wat muziektherapie is en wat de meerwaarde is… Waarschijnlijk doordat het werk vooral bestaat uit doen en ervaren.
Interviewvragen, vaak van studenten, brengen mij echter weer even bij het belang van het vak profileren. Erkenning uit de maatschappij is nodig voor bijvoorbeeld de vergoeding van de behandeling.
Maar de vraag wat de kracht van muziektherapie is, brengt mij ook op de vraag die ik nooit lees of krijg: “Wat doet u als muziektherapie niet blijkt te werken?”
Kwetsbare vraag, niet?
Ik stel hem hierbij aan mijzelf, want ik vind hem namelijk tamelijk urgent en dit taboe mag hier dan ook best wat kleiner omtrent worden.
(tromgeroffel)
“Anna, wat doe je als blijkt dat muziektherapie bij een cliënt NIET werkt?”
Tja.. wat doe ik dan? Dan voel ik eerst. En het voelt dan alsof muziektherapie niets bijdraagt. Alsof ík niets bijdraag. En misschien vindt de omgeving en de cliënt dat ook wel. Het liefst kruip ik dan ver weg onder mijn deken en wil ik verdwijnen. Maar, daarna ga ik denken. En dan luister ik toch maar naar mijn gezonde volwassene.
Wanneer ik merk dat het niet werkt, constateer ik dat ik mijn professionele verantwoordelijkheid wil nemen. Hoe confronterend ook. Meestal zeg ik direct: “dit, op deze manier, in deze combinatie, werkt niet.” (Punt. Denk ik er dan bij. Auw. Voel ik er dan bij…)
Wat de ouder, de opvoeder, de hoofdbehandelaar, of de begeleider er ook van zegt. Het kan aan de therapievorm liggen, aan de klik met de therapeut, aan de periode van iemands leven, enz. Er een punt achter zetten, voelt vaak eng, onzeker, confronterend en raakt al mijn eigen pijnen en schema’s. Gedachten maken dat nog erger: faal ik nu als muziektherapeut? Profileer ik het vak nog wel goed? Maar nee. Terug naar mijn professionele kant.
Achteraf blijkt het juist namelijk vaak heel waardevol te zijn om te stoppen. De omgeving is dankbaar dat er niet door wordt gegaan als iedereen merkt dat het niets bijdraagt. Voor de omgeving kan het ook teleurstellend zijn, (weer) een therapie die niet werkt. Voor de cliënt is het vaak een opluchting. Het systeem wordt gedwongen om op zoek te gaan naar betere aansluiting bij een jongere. De rapportage met observaties die gedaan zijn bij muziektherapie (inclusief onderbouwing/hypothese waarom het niet werkte) kunnen aan die zoektocht bijdragen.
Als ik weer eens wil verdwijnen van deze aardbol omdat ik word getriggerd in mijn eigen pijnen en patronen door vragen (of gewoon door die ene week van de maand), vergeet ik vaak om óók (juist) te denken aan de verhalen waarbij muziektherapie wél bleek bij te dragen.
Neem bijvoorbeeld de cliënten die stilletjes binnenkomen en niets durven, maar uiteindelijk hun eigen lied staan te zingen/rappen, al staand met de microfoon en de speaker luid. Dit zelfs durven op te nemen en terug te beluisteren. De volgende stap zou kunnen zijn: een lied maken voor een dierbare. Of we maken een lied over diens eigen leven.
Ik zou in een ik-wil-verdwijnen-moment willen denken aan de jongeren die ontzettend agressief kunnen zijn, maar wanneer ze muziek maken helemaal zen worden. Waarom? 1. Motivatie. 2. Ademhaling wordt gestuurd (even van te voren goed uitzuchten). 3. De focus ligt op de muziek en het lukt om de rest te negeren. Volgende stap zou kunnen zijn: hier bewust van worden, het systeem hier bewust van maken en de drie stappen ook buiten muziektherapie gaan toepassen.
Ik zou nooit meer willen vergeten: die ene jongere die ontzettend veel weerstand laat zien, niet wil praten en al helemaal niet over gevoelens. Vragen stellen is uit den bozen en daar wordt hij gefrustreerd van. Hij zegt dan alleen maar: “weuknie” (zeg hardop met diepe, lage, monotone stem). Hij wil wel rappen. Maar enkel drill-rapps (ken je dat niet? Eigen risico als je het gaat opzoeken op YouTube). Na een aantal sessies zegt hij: “mevrouw, dit is geen therapie, ik vind dit alleen maar leuk om te doen.” En vervolgens zegt hij zelf: “volgende keer gaan we gewoon mijn teksten samen doornemen en daarover praten.” De eerstvolgende keer is hij het echter vergeten. Maar doordat ik mijn ervaring rap, lukt het hem om daar al terug-rappend op te reageren. Samen komen we tot het idee om hier een ft. (samenwerking 🙂 ) van te maken en op te nemen.
Wat is de kracht van muziektherapie? Om antwoord hierop te geven, ga ik voortaan toch maar vooral verhalen vertellen. Ervaringen waarbij muziektherapie zichzelf bewijst. Momenten waarin mijn hart een sprongetje maakt en waarvan ik na (en vaak zelfs tijdens) de sessie even een vreugdedansje doe.
Uiteraard laat ik jou het liefst de kracht van muziektherapie zelf ervaren. Maar let op, hier is wel lef voor nodig.